Φλεγμονώδεις νόσοι
Οι ΙΦΝΕ είναι μια κατηγορία από παθήσεις του παχέος εντέρου που χαρακτηρίζονται από φλεγμονή του τοιχώματος. Υπάρχουν 2 κατηγορίες, η Ελκώδης κολίτιδα και η Νόσος Crohn. Εμφανίζουν ομοιότητες όσον αφορά τη συμπτωματολογία τους, αλλά και μεγάλες διαφορές όσον αφορά την εντόπιση, τη διάγνωση και ως ένα βαθμό τη θεραπεία τους.
Ελκώδης κολίτιδα
Η φλεγμονή εντοπίζεται σχεδόν αποκλειστικά στο παχύ έντερο, με μια μικρή επέκταση στο λεπτό έντερο σε κάποιες περιπτώσεις, και με κάποιες εξωεντερικές εκδηλώσεις. Η φλεγμονή ξεκινάει πάντα από τον πρωκτό, και επεκτείνεται κατά συνέχεια προς τα κεντρικά τμήματα του παχέος εντέρου, χωρίς να υπάρχει υγιής ιστός μεταξύ των αλλοιώσεων. Δεν προσβάλλεται ολόκληρο το τοίχωμα του παχέος εντέρου, και η φλεγμονή δεν επεκτείνεται σε άλλα όργανα. Ο βλεννογόνος του παχέος εντέρου εμφανίζει εξελκώσεις ενώ μπορεί να συνυπάρχουν πολλαπλοί ψευδοπολυποδες σε φάση επούλωσης του εντέρου.
Οι περισσότεροι ασθενείς εμφανίζουν περιόδους εξάρσεων και υφέσεων. Η πλειοψηφία εμφανίζει σταθερή νόσο κατά την κολονοσκόπηση, αλλά μπορεί να διαπιστωθεί περαιτέρω επέκταση της φλεγμονής σε κεντρικότερα τμήματα του εντέρου. Οι περισσότεροι ασθενείς εμφανίζουν τα κλασικά συμπτώματα. Συχνά όμως μπορεί να υπάρχει τοξική κολίτιδα, με πολλαπλές αιμορραγίες και βαριά κατάσταση του ασθενούς. Σημαντική είναι επίσης η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου σε ασθενείς με εκτεταμένη ελκώδη κολίτιδα. (φλεγμονή τουλάχιστον της μισής έκτασης του παχέος εντέρου.) Είναι σημαντική λοιπόν η τακτική παρακολούθηση με κολονοσκόπηση.
Νόσος Crohn
Αντίθετα με την ελκώδη κολίτιδα, η νόσος Crohn μπορεί να προσβάλει ολόκληρο το γαστρεντερικό σύστημα, από το στόμα ως τον πρωκτό. Τυπικά εμφανίζεται με τμηματικές αλλοιώσεις ανάμεσα στις οποίες παρεμβάλλονται τμήματα υγιούς ιστού. Η φλεγμονή επεκτείνεται σε όλο το πάχος του τοιχώματος του εντέρου και επεκτείνεται σε παρακείμενα όργανα οδηγώντας σε αποστήματα και συρίγγια. Επίσης εμφανίζει εξωεντερικές εκδηλώσεις, ενώ υπάρχει ισχυρή συσχέτιση τόσο με αυτοάνοσα νοσήματα, όσο και με γενετικούς παράγοντες.
Συμπτώματα
Παρόλο που η Ελκώδης Κολίτιδα και η Νόσος Crohn είναι διαφορετικές παθήσεις, εμφανίζουν μερικά παρόμοια συμπτώματα. Κοιλιακό άλγος, διάρροια, αιμορραγίες γαστρεντερικού και απώλεια βάρους υπάρχουν και στις δυο. Η αναιμία είναι επίσης αρκετά συχνή. Οι εξωεντερικές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν αρθρίτιδες, δερματικές βλάβες, σκληρυντική χολαγειίτιδα και οφθαλμικές παθήσεις.
Διάγνωση
Τα συμπτώματα των ΙΦΝΕ είναι πολλαπλά και άτυπα, αλλά κατευθύνουν στη διάγνωση, και κυρίως θέτουν την ένδειξη για κολονοσκόπηση, η οποία είναι η εξέταση εκλογής, και σε συνδυασμό με πολλαπλές βιοψίες θέτει τη διάγνωση. Μπορεί να είναι απαραίτητη η διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων όπως Αξονικής η Μαγνητικής Τομογραφία, ειδικά στη νόσο Crohn. Η αξονική τομογραφία είναι επίσης σημαντική για τη διάγνωση επιπλοκών όπως τοξικού μεγάκολου στην ελκώδη κολίτιδα, ή σηπτικών και άλλων επειγουσών επιπλοκών στη νόσο Crohn. Σε σπάνιες περιπτώσεις είναι δύσκολο να γίνει διαφοροδιάγνωση μεταξύ νόσου Crohn και ελκώδους κολίτιδας, οπότε τίθεται η ένδειξη ακαθόριστης κολίτιδας.
Θεραπεία
Η θεραπεία πρώτης γραμμής και στις δυο περιπτώσεις είναι φαρμακευτική. Χορηγείται συνδυασμός ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, κορτικοστεροειδών και μονοκλονικών αντισωμάτων, με εξατομίκευση για κάθε ασθενή. Η χειρουργική αντιμετώπιση έχει διαφορετικές ενδείξεις, διαφορετικές αρχές, και διαφορετικές τεχνικές στις δυο περιπτώσεις.
Η ελκώδης κολίτιδα μπορεί ν αντιμετωπιστεί χειρουργικά με ολική αφαίρεση του παχέος εντέρου και του ορθού, και δημιουργία νεοληκύθου που επιτρέπει φυσιολογική εντερική λειτουργία. (Ολική κολεκτομή- J pouch). Η επέμβαση μπορεί να χρειαστεί να γίνει σε 2 η 3 στάδια, και περιλαμβάνει τη δημιουργία προσωρινής ειλεοστομίας. Επιτρέπει στο έντερο να επουλωθεί και γενικά προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια. Υποψήφιοι για χειρουργική αντιμετώπιση είναι ασθενείς με τοξικό μεγάκολο, ασθενείς με εμμένοντα συμπτώματα παρά τη θεραπεία. Επίσης άτομα με φαρμακευτικές παρενέργειες, και με κίνδυνο ανάπτυξης κακοήθειας. Η επέμβαση είναι περίπλοκη και πρέπει να γίνεται από έμπειρη εξειδικευμένη ομάδα.
Στη Νόσο Crohn οι χειρουργικές επεμβάσεις είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση επιπλοκών και μόνο. Η νόσος δε θεραπεύεται χειρουργικά, και μπορεί να υποτροπιάσει ακόμα και μετά από ένα πολύ επιτυχημένο χειρουργείο. Για αυτό το λόγο προσπαθούμε όσο μπορούμε να αποφύγουμε το χειρουργείο. Εφόσον είναι απαραίτητο κάνουμε όσο πιο περιορισμένες επεμβάσεις γίνεται, προσπαθώντας να διατηρήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο μήκος εντέρου. Ο λόγος είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις, ευτυχώς σπάνιες, οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν επανειλημμένα χειρουργεία. Η συνεχής αφαίρεση τμημάτων εντέρου μπορεί να οδηγήσει στο λεγόμενο Σύνδρομο Βραχέος Εντέρου, μια κατάσταση που οδηγεί σε εντερική ανεπάρκεια λόγω ανεπαρκούς απορρόφησης θρεπτικών ουσιών. Η πιο συνηθισμένη επέμβαση για νόσο Crohn είναι η Δεξιά Κολεκτομή -Ειλεοτυφλεκτομή καθώς το τελικό τμήμα του εντέρου είναι αυτό που πάσχει πιο συχνά και εμφανίζει στενώσεις και έντονη φλεγμονή. Άλλες επεμβάσεις που μπορούν να χρειαστούν είναι άτυπες εκτομές λεπτού και παχέος εντέρου, αντιμετώπιση αποστημάτων, συριγγίων κτλ.
