Παθήσεις σπληνός
Ο σπλήνας είναι ένα συμπαγές όργανο σε μέγεθος γροθιάς που βρίσκεται στο αριστερό άνω τμήμα της κοιλιάς. Είναι σε επαφή με το διάφραγμα, τις αριστερές κατώτερες πλευρές, το στομάχι και το πάγκρεας. Αποτελεί σημαντικό κομμάτι τόσο του αιμοποιητικού όσο και του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι λειτουργίες του σπλήνα περιλαμβάνουν την καταπολέμηση μικροβιακών λοιμώξεων, την απομάκρυνση γερασμένων κυττάρων του αίματος, και τον έλεγχο του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων. Οι λειτουργίες αυτές δεν συντελούνται αποκλειστικά στο σπλήνα. Σε περίπτωση αφαίρεσης του οργάνου για οποιοδήποτε λόγο, το ήπαρ αναλαμβάνει τις περισσότερες από αυτές.
Η συχνότερη πάθηση για την οποία απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση είναι το τραύμα σπληνός με αιμορραγία. Όλο και περισσότερο προσπαθούμε να αποφύγουμε την αφαίρεση του οργάνου. Εφόσον ο ασθενής δεν παρουσιάζει αιμοδυναμική αστάθεια ή άλλα τραύματα που να κάνουν το χειρουργείο απαραίτητο, απλά παρακολουθούμε στενά και υποστηρίζουμε με ορούς και μεταγγίσεις. Αν ο τραυματίας αποσταθεροποιηθεί παρά την καλύτερη δυνατή συντηρητική αγωγή, προχωράμε σε χειρουργική επέμβαση για αντιμετώπιση της αιμορραγίας. Σε περιορισμένους τραυματισμούς προσπαθούμε να σταματήσουμε μόνο την αιμορραγία χωρίς να προχωρήσουμε σε αφαίρεση του σπλήνα. Σε βαριές κακώσεις του οργάνου, η σπληνεκτομή είναι απαραίτητη.
Η σημαντικότερη μη τραυματικής αιτιολογίας πάθηση που οδηγεί σε αφαίρεση σπληνός είναι τα αιματολογικά νοσήματα. Παθήσεις όπως ο Υπερσπληνισμός, δηλαδή η υπερλειτουργία του σπληνός με αποτέλεσμα καταστροφή των κυττάρων του αίματος, λεμφώματα, και καταστάσεις όπως η πορφυρία και η αιμολυτική αναιμία. Ο σπλήνας μπορεί να αποτελέσει επίσης εστία αποστημάτων, ανάπτυξης πρωτοπαθών και δευτεροπαθών όγκων. Πιο σπάνια μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση για αντιμετώπιση αυτόματης ρήξης, που μερικές φορές οφείλεται σε λοιμώξεις, ή και σε περιπτώσεις προβλημάτων με την αγγείωση του σπλήνα.
Συμπτώματα
Είναι προφανές ότι διαφορετικά προβλήματα συνοδεύονται από διαφορετικά συμπτώματα. Σε περίπτωση σοβαρού τραύματος ή αιμορραγίας γενικότερα, προεξάρχει η αιμοδυναμική αστάθεια, που εκδηλώνεται με ταχύπνοια, ταχυκαρδία και πτώση της αρτηριακής πίεσης. Ο πόνος είναι κοινό σύμπτωμα τόσο σε αιμορραγία όσο και σε αύξηση του μεγέθους του σπληνός. Η σπληνομεγαλία προκαλεί αίσθημα πλήρωσης της κοιλιάς, και ανορεξία λόγω μείωσης της χωρητικότητας του στομάχου, οδηγώντας σε απώλεια βάρους. Η υπερλειτουργία του σπληνός οδηγεί σε καταστροφή ερυθρών αιμοσφαιρίων, λευκών αιμοσφαιρίων ή αιμοπεταλίων, προκαλώντας αντίστοιχα, αναιμία με εύκολη κόπωση, συχνές λοιμώξεις, ή μώλωπες και αιμορραγίες.
Διάγνωση
Ο σπλήνας μπορεί να αυξηθεί δραματικά σε μέγεθος, καταλαμβάνοντας μέχρι και τη μισή κοιλιά σε καταστάσεις όπως η μυελοσκλήρυνση. Για να γίνει αντιληπτός στην κλινική εξέταση γενικά θα πρέπει το μέγεθος του να τριπλασιαστεί τουλάχιστον. Στην εξέταση του ασθενούς μπορεί να προέχουν τα σημεία του υπερσπληνισμού χωρίς άλλο εύρημα. Αιμορραγία και ρήξη σπληνός μπορεί να απεικονιστεί με υπερηχογράφημα μόνο, όμως η πιο ακριβής εξέταση είναι η αξονική τομογραφία. Ανάλογα με την περίσταση, μπορεί να χρειαστούν εξειδικευμένες αιματολογικές εξετάσεις όπως άμεση μικροσκόπηση αίματος και βιοψία μυελού των οστών. Αν υπάρχει μάζα στο σπλήνα που δίνει την υποψία μεταστατικής νόσου, κάνουμε τον αντίστοιχο έλεγχο για διάγνωση της πρωτοπαθούς εστίας. (γαστροσκόπηση, κολονοσκόπηση κτλ).
Θεραπεία
Οι περισσότερες από τις παραπάνω παθήσεις αντιμετωπίζονται χειρουργικά, αν είναι δυνατόν με λαπαροσκοπική επέμβαση. Ασθενείς με αιμορραγία αλλά σε σταθερή κατάσταση μπορούν να αντιμετωπιστούν συντηρητικά. Μικρές αιμορραγίες μπορούν να αντιμετωπιστούν με λαπαροσκοπική αιμόσταση και διάσωση του σπληνός. Σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις η μόνη λύση είναι η σπληνεκτομή.
