Ειλεός
Από τις πιό συχνές καταστάσεις στην Επείγουσα Χειρουργική. Η μηχανική ή λειτουργική απόφραξη λεπτού ή πιο σπάνια παχέος εντέρου, εμποδίζει τη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου και την προώθηση του περιεχομένου του και ονομάζεται αποφρακτικός ειλεός. Το πιο βασικό σύμπτωμα που καθορίζει την κατάσταση είναι η αναστολή εξόδου αερίων και κοπράνων.
Τα αίτια είναι πολλαπλά και καθορίζουν και τον τρόπο αντιμετώπισης.
Η πιο συχνή αιτία αποφρακτικού ειλεού με διαφορά, είναι οι συμφύσεις από προηγούμενες επεμβάσεις, οπότε ο ειλεός ονομάζεται συμφυτικός. Αποτελεί περίπου 50% των περιπτώσεων. Υπολογίζεται ότι οποιαδήποτε επέμβαση στην κοιλιακή χώρα, οδηγεί σε 10-20% πιθανότητα ανάπτυξης συμφυτικού ειλεού. Κήλες του κοιλιακού τοιχώματος ή εσωτερικές κήλες είναι επίσης σημαντική αιτία εντερικής απόφραξης.
Καλοήθεις και κακοήθες όγκοι μπορούν να προκαλέσουν προοδευτική ως και πλήρη απόφραξη, και είναι η πιο συχνή αιτία απόφραξης παχέος εντέρου. Η νόσος Crohn προκαλεί πάχυνση τοιχώματος εντέρου σε σημείο απόφραξης. Η εκκολπωματίτιδα προκαλεί ειλεό είτε λόγω οξείας φλεγμονής, ή χρονίως λόγω ανάπτυξης φλεγμονωδών συμφύσεων. Καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν ειλεό λεπτού και παχέος εντέρου στου ενήλικες είναι επίσης η συστροφή, τα ξένα σώματα (συμπεριλαμβανομένων και των χολόλιθων), και σπάνια ο εγκολεασμός.
Συμφυτικός-Αποφρακτικός Ειλεός
Συμπτώματα
Ανάλογα με το επίπεδο και τον τύπο της απόφραξης υπάρχουν τυπικά αναστολή εξόδου αερίων και κοπράνων, εμετοί, κοιλιακό άλγος με διάταση κοιλιάς. Πολλαπλοί εμετοί μπορούν να οδηγήσουν σε αφυδάτωση και ηλεκτρολυτικές διαταραχές, ενώ μπορεί να προκαλέσουν σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας λόγω πνευμονίας από εισρόφηση. Η αναπνευστική λειτουργία μπορεί να επιδεινωθεί επιπλέον από πίεση κάτωθεν του διαφράγματος λόγω της κοιλιακής διάτασης. Παρατεταμένη διάταση του εντέρου μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές της μικροκυκλοφορίας του τοιχώματος του εντέρου, με αποτέλεσμα νέκρωση και διάτρηση. Αντίστοιχος μηχανισμός συμβαίνει σε περίπτωση απόφραξης του εντέρου λόγω κήλης, εσωτερικής ή εξωτερικής. Αρχικά ο πόνος είναι κολικοειδής, με αυξομειώσεις στην ένταση. Αλλαγή στους χαρακτήρες του πόνου, ο οποίος γίνεται πιο μόνιμος και έντονος με εντοπισμένη ευαισθησία, υποδηλώνουν ανάπτυξη ισχαιμίας και επιβάλλουν την άμεση χειρουργική αντιμετώπιση. Επιπλέον συμπτώματα μπορεί να εξαρτώνται από το αίτιο της εντερικής απόφραξης (πχ τοπική διόγκωση αι ερυθρότητα σε περισφιγμένη κήλη).
Διάγνωση
Στις περισσότερες περιπτώσεις η διάγνωση είναι εμφανής από το ιστορικό και τη φυσική εξέταση, και επιβεβαιώνεται με τη διενέργεια απλής ακτινογραφίας κοιλίας. Η τελευταία δείχνει διάταση εντέρου, υδραερικά επίπεδα, και σε κάποιες περιπτώσεις την ακριβή εντόπιση του σημείου της απόφραξης. Η αξονική τομογραφία επίσης βοηθά στη διάγνωση. Μπορεί να εντοπίσει με ακρίβεια το σημείο της απόφραξης, και να αναδείξει ή να αποκλείσει βλάβες που μπορεί να προκαλούν την απόφραξη. (κήλες, συστροφή, κακοήθεια κτλ.). Μπορεί να θέσει την ένδειξη για επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση. Επί αμφιβολιών μπορούμε να προχωρήσουμε σε διαγνωστική λαπαροσκοπηση, για αναγνώριση και αντιμετώπιση της αιτίας στην ίδια επέμβαση.
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την αιτιολογία. Σε περιπτώσεις συμφυτικού ειλεού, και με δεδομένο ότι μια νέα επέμβαση οδηγεί στη δημιουργία περισσότερων και πιο ισχυρών συμφύσεων που αυξάνουν ακόμα περισσότερο την πιθανότητα συμφυτικού ειλεού στο μέλλον, προσπαθούμε να αποφύγουμε το χειρουργείο. Υπολογίζεται ότι μέχρι και 70% των περιπτώσεων αντιμετωπίζονται επιτυχώς χωρίς χειρουργική επέμβαση, με κατάλληλη ενυδάτωση, αναλγησία, αναρρόφηση των εκκρίσεων του γαστρεντερικού με ρινογαστρικό καθετήρα, χορήγηση φαρμάκων που βοηθούν την κινητικότητα του εντέρου, και χορήγηση Γαστρογραφίνης, μιας ακτινοσκιερής ουσίας που μειώνει το οίδημα του τοιχώματος του εντέρου και δρα θεραπευτικά στην πλειοψηφία των περιπτώσεων.
Αν η συντηρητική αντιμετώπιση αποτύχει μετά από 4-5 ημέρες, ή αν υπάρχει ανησυχία για ανάπτυξη επιπλοκών όπως ισχαιμία εντέρου, τότε προχωράμε σε χειρουργείο για λαπαροσκοπική ή ανοικτή συμφυσιόλυση. Σε περίπτωση απόφραξης άλλης αιτιολογίας, η αντιμετώπιση κατευθύνεται προς τη θεραπεία του αιτίου. Πχ. Σε περισφιγμένες κήλες προχωράμε σε επείγουσα χειρουργική επέμβαση ώστε να μην προλάβει να αναπτυχθεί ισχαιμία του εντέρου. Όγκοι αντιμετωπίζονται είτε με άμεσο χειρουργείο, ή, αν είναι δυνατόν, με τοποθέτηση stent για αντιμετώπιση της οξείας απόφραξης, και χειρουργική επέμβαση σε δεύτερο χρόνο. Απόφραξη λόγω ενδοκοιλιακής φλεγμονής μπορεί να βελτιωθεί με κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή.
