Xολολιθίαση
Η χολολιθίαση ή Χολολιθιασική νόσος ονομάζουμε την ύπαρξη χολόλιθων, δηλαδή πέτρες στη χολή, και είναι μία πάθηση που συνήθως δεν δίνει συμπτώματα, εντοπίζεται τυχαία κατά τον απεικονιστικό έλεγχο ή αν ο ασθενής έχει έντονο πόνο και η θεραπεία της με χειρουργείο – Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή – είναι απαραίτητη για να μην δημιουργηθούν μεγαλύτερα προβλήματα.
Οι χολολίθοι μπορεί να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε σημείο στο χοληφόρο δέντρο, είτε στη χοληδόχο κύστη ή στον χοληδόχο πόρο. Είναι η πιο συχνή πάθηση των χοληφόρων, και από τις συχνότερες χειρουργικές παθήσεις γενικότερα. Οι χολόλιθοι είναι συμπαγή μορφώματα μου μοιάζουν με μικρές πέτρες ή βότσαλα, διαφόρων μεγεθών και σχημάτων. Δημιουργούνται λόγω κρυσταλλοποίησης της χολής που παράγεται στο ήπαρ, ως αποτέλεσμα υπερκορεσμούυ σε χοληστερίνη, χολικά άλατα ή χολερυθρίνη. Η παρουσία λίθων στη χοληδόχο κύστη ονομάζεται χολολιθίαση, ενώ η ανεύρεση λίθων στον χοληδόχο πόρο ονομάζεται χοληδοχολιθίαση. Η φλεγμονή της χοληδόχου κύστης, συνήθως λόγω παρουσίας χολόλιθων, ονομάζεται χολοκυστίτιδα.
Αιτια
Ποια είναι τα αίτια για τα οποία μπορεί να αναπτύξετε χολολιθίαση;
Χολολιθίαση είναι μία αρκετά συχνή κατάσταση που εμφανίζεται στο 10% των ενηλίκων και στο 20% των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών και επί της ουσίας αφορά την παρουσία ενός ή περισσότερων λίθων στη χοληδόχο κύστη επομένως τα αίτια δημιουργίας της οφείλονται στους χολολίθους.
Η πλειοψηφία των χολολίθων οφείλονται σε υψηλή χοληστερόλη. Οι χολόλιθοι είναι συμπαγή μορφώματα μου μοιάζουν με μικρές πέτρες ή βότσαλα, διαφόρων μεγεθών και σχημάτων. Δημιουργούνται λόγω κρυσταλλοποίησης της χολής που παράγεται στο ήπαρ, ως αποτέλεσμα υπερκορεσμού σε χοληστερίνη, χολικά άλατα ή χολερυθρίνη.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου – αίτια για τη χολολιθίαση είναι:
- Θηλυκό φύλο
- Παχυσαρκία
- Διαβήτης
- Ταχεία απώλεια βάρους
- Δίαιτα πλούσια σε λιπαρά
- Οικογενειακή προδιάθεση
Συμπτώματα
Ποια είναι τα κυριότερα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται η χολολιθίαση;
Στο 80% των περιπτώσεων η χολολιθίαση δεν εμφανίζει καθόλου συμπτώματα, είναι δηλαδή ασυμπτωματική. Στους υπόλοιπους ασθενείς τα συμπτώματα εξαρτώνται από το μέγεθος τον τύπο και το σημείο στο οποίο αναπτύσσονται οι χολόλιθοι, καθώς και από τον ίδιο τον ασθενή.
Το πιο τυπικό σύμπτωμα είναι ο κωλικός χοληφόρων. Ο πόνος εμφανίζεται συνήθως μετά από λιπαρό ή βαρύ γεύμα. Αρχικά εντοπίζεται στο δεξιό υποχόνδριο, στην περιοχή δηλαδή της χοληδόχου κύστης στο δεξιό πάνω μέρος της κοιλιάς κάτω από τις πλευρές.
Ο πόνος συχνά ακτινοβολεί προς το δεξιό πλάγιο κοιλιακό τοίχωμα και προς τη δεξιά πλευρά της ράχης. Η εμφάνιση και η εντόπιση του πόνου σχετίζονται με τη λειτουργία της χολής και της χοληδόχου κύστης. Η χολή παράγεται στο ήπαρ συνεχώς, και αποθηκεύεται στη χοληδόχο κύστη ως το επόμενο λιπαρό γεύμα. Η χολή βοηθάει στην απορρόφηση των λιπών από το έντερο, καθώς τα διαλύει και επιτρέπει στα ένζυμα του παγκρέατος να τα διασπάσουν. Η κατανάλωση λιπαρού γεύματος οδηγεί στην απελευθέρωση από το στομάχι μιας ουσίας που λέγεται χολοκυστοκινίνη. Αυτή δρα σαν τοπική ορμόνη, επιδρά στο χοληφόρο δέντρο, και προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου κύστης και χαλάρωση του σφιγκτήρα του χοληφόρου δέντρου (σφιγκτήρα του Oddi), ώστε να απελευθερωθεί χολή στο έντερο και να αναμειχθεί με το λίπος. Όταν όμως υπάρχουν πέτρες στη χοληδόχο κύστη, η σύσπαση τις ωθεί προς την έξοδο προκαλώντας απόφραξη. Περαιτέρω σύσπαση ης χοληδόχου κύστης με αποφραγμένη την έξοδο ης χοληδόχου κύστης προκαλεί τον τυπικό πόνο. Εφόσον ο πόνος αλλάξει και γίνει συνεχόμενος για περισσότερες ώρες, συνήθως υποδηλώνει ανάπτυξη χολοκυστίτιδας.
Σε πιο σοβαρές καταστάσεις, όταν οι χολολιθίαση είναι προχωρημένοι και οι πέτρες στην χολή προκαλούν απόφραξη ή μόλυση τα συμπτώματα θα είναι οξείας φλεγμονής και μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Συνεχή πόνο.
- Πυρετός και ρίγη.
- Αυξημένους καρδιακούς παλμούς.
Μπορεί επίσης να αρχίσετε να εμφανίζετε συμπτώματα συσσώρευσης χολής στο αίμα, όπως:
- Ικτερό.
- Σκούρο χρώμα στα ούρα.
Διάγνωση
Πως γίνεται η διάγνωση για τη χολολιθίαση;
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω η χολολιθίαση τις περισσότερες φορές δεν εμφανίζει συμπτώματα για αυτό και η διάγνωση της γίνεται στην πλειοψηφία της τυχαία κατά τον προληπτικό έλεγχο. Αυτό γίνεται μέσω του υπερηχογραφήματος.
Εναλλακτικά εάν υπάρχει ισχυρεί ισχυρή υποψία για χολολιθίαση ή κωλικό μπορεί ο ιατρός να σας ζητήσει να γίνει υπερηχογράφημα ώστε να επιβεβαιώθει η διάγνωση. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι εξετάσεις αίματος είναι φυσιολογικές.
Αν υπάρχει σοβαρή διαταραχή των ηπατικών ενζύμων, ή διάταση χοληφόρων στο υπερηχογράφημα κοιλίας, μπορεί να συνυπάρχουν και άλλα προβλήματα. Σ αυτή την περίπτωση κάνουμε μαγνητική τομογραφία τύπου MRCP για νa αποκλείσουμε άλλα προβλήματα. Επίσης σε περίπτωση άτυπων συμπτωμάτων διενεργούμε γαστροσκόπηση και μερικές φορές κολονοσκόπηση για αποκλεισμό άλλων παθήσεων.
Θεραπεία
Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για τη χολολιθίαση;
Οι επιλογές που έχουμε στη διάθεσή σας για τη χολολιθίαση εξαρτώνται από τα συμπτώματα και τα ευρήματα των εργαστηριακών εξετάσεων, καθώς και τον κίνδυνο ανάπτυξης επιπλοκών, με κυριότερες την παγκρεατίτιδα και τη χολοκυστίτιδα.
Σε γενικές γραμμές, εφόσον οι χολόλιθοι δεν προκαλούν συμπτώματα μπορούμε να παρακολουθήσουμε ενεργά τον ασθενή χωρίς να τον υποβάλλουμε σε χειρουργείο, συστήνοντας αποφυγή λιπαρών γευμάτων και απώλεια βάρους.
Αν υπάρχουν έντονα συμπτώματα, ή αν θεωρηθεί υψηλός κίνδυνος ανάπτυξης επιπλοκών, τότε θα χρειαστεί να γίνει χειρουργείο για να αντιμετωπιστεί η χολολιθίαση με τη θεραπεία εκλογής να είναι η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή Η Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή είναι μια από τις πιο διαδεδομένες χειρουργικές επεμβάσεις παγκοσμίως, και η πιο κοινή λαπαροσκοπική επέμβαση. Διαρκεί γύρω στα 45-60 λεπτά κατά μέσο όρο, ο ασθενής συνέρχεται σχεδόν αμέσως με ελάχιστο πόνο, και σε πολλές περιπτώσεις παίρνει εξιτήριο μετά από λίγες ώρες. Μέσω μικροσκοπικών οπών (λίγων χιλιοστών) εισέρχεται το λαπαροσκόπιο το οποίο διαθέτει κάμερα για να έχει πλήρη ορατότητα ο χειρουργός καθώς και τα ειδικά εργαλεία μέσω των οποίων γίνεται η αφαίρεση των χολολίθων. (περισσότερες πληροφορίες για τη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή εδώ)
Είναι απαραίτητο το χειρουργείο για τη χολολιθίαση; Θα περάσουν από μόνοι τους οι χολολίθοι;
Το αν θα χρειαστεί θεραπεία η χολολιθίαση και το αν θα χρειαστεί και χειρουργείο θα εξαρτηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από το μέγεθος και πλήθος των χολολίθων. Αν οι χολολίθοι δημιουργούν προβλήματα, τότε προτείνεται να γίνει η αφαίρεσή τους (με λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή – βλ. παραπάνω) καθώς ακόμα κι ένας από μόνος του μπορεί να προκαλέσει απόφραξη.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει τρόπος πρόσβασης στις πέτρες της χοληδόχου κύστης χωρίς να την αφαιρέσετε, η τυπική θεραπεία για προβληματικές χολόλιθους είναι η πλήρης αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, που σημαίνει ότι πρέπει να γίνει χειρουργείο για τη θεραπεία για τη χολολιθίαση.
Αν και υπάρχουν ορισμένα φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν στη διάλυση μικρότερων χολόλιθων αυτά συνήθως χρειάζονται πολλούς μήνες για να λειτουργήσουν και επομένως δεν είναι η πιο πρακτική επιλογή για άτομα που παρουσιάζουν συμπτώματα από χολολιθίαση. Τέτοια φάρμακα προσφέρουν μόνο μια εναλλακτική λύση για άτομα που μπορεί να μην είναι σε κατάσταση υγείας ικανή για να γίνει το χειρουργείο.
Πρόληψη
Τι μπορείτε να κάνετε για προλάβετε τη χολολιθίαση;
Το βασικότερο βήμα για να επιτύχετε πρόληψη για τη χολολιθίαση είναι να κάνετε αλλαγές στη διατροφή σας. Η αλλαγή στη διατροφή σας μπορεί να βοηθήση σημαντικά στο να μειώσετε τον κίνδυνο αυξημένης χοληστερόλης η οποία αποτελεί από τους σημαντικότερους παράγοντες εμφάνισης χολολιθίασης. Τέτοιες αλλαγές περιλαμβάνουν:
- Περιορίστε τα τηγανητά και τα fast food.
- Αντικαταστήστε το κόκκινο κρέας με ψάρι.
- Καταναλώστε περισσότερα φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως που είναι πλούσια σεπλούσια σε φυτικές ίνες
- Μειώστε το βάρος σταδιακά. Η απώλεια επιπλέον κιλών μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της περιεκτικότητας χοληστερόλης στο αίμα σας. Είναι σημαντικό να χάνετε βάρος με αργό, σταθερό ρυθμό, δηλαδή ένα έως δύο κιλά την εβδομάδα καθώς η γρήγορη απώλεια βάρους μπορεί να ενθαρρύνει να αναπτυχθεί χολολιθίαση.
