Η προκατάληψη βάρους ορίζεται ως αρνητική στάση και πεποιθήσεις για άλλους λόγω του βάρους τους, και οδηγεί στο να εμφανιστεί Ρατσισμός Παχυσαρκίας. Μπορεί να οδηγήσει σε ανισότητες όπως π.χ. ανεπαρκή υγειονομική περίθαλψη, διακρίσεις στο χώρο εργασίας ή στο εκπαιδευτικό περιβάλλον
Υπάρχει Στίγμα Παχυσαρκίας;
Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι το στίγμα του βάρους και ο Ρατσισμός Παχυσαρκίας είναι διάχυτα παγκοσμίως. Έχουν τεκμηριωθεί σε πολλούς κοινωνικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων χώρου εργασίας, της εκπαίδευσης, των χώρων υγειονομικής περίθαλψης και εντός των οικογενειών. Παρά την παγκόσμια αύξηση του αριθμού των ατόμων με παχυσαρκία οι προκαταλήψεις βάρους παραμένουν βαθιά ριζωμένες στην κοινωνία. Διακρίσεις βάρους αναφέρονται μέχρι και στο 40% των πασχόντων, με τα ποσοστά να είναι ψηλότερα σε άτομα με περισσότερα κιλά, και σε γυναίκες σε σχέση με άντρες.
Στίγμα παχυσαρκίας και Εσωτερίκευση
Οι συμπεριφορές αυτές οδηγούν σε εσωτερίκευση της προκατάληψης βάρους από τους ίδιους τους πάσχοντες. Την κατοχή δηλαδή αρνητικών πεποιθήσεων για τον εαυτό τους λόγω του βάρους ή του μεγέθους, μέχρι και στο 50% των περιπτώσεων. Τα συναισθήματα αυτά είναι συχνότερα και ισχυρότερα σε άτομα με περισσότερα κιλά που προσπαθούν να χάσουν βάρος. Προκατάληψη βάρους και Ρατσισμός Παχυσαρκίας έχει αναφερθεί ακόμα και μεταξύ επαγγελματιών υγείας. Συμπεριλαμβάνονται γιατροί, νοσηλευτές, διαιτολόγοι, και ψυχολόγοι, ακόμα κι ανάμεσα σε αυτούς που ασχολούνται με την παχυσαρκία.
Στίγμα παχυσαρκίας και MME
Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα μέσα ενημέρωσης είναι μια διάχυτη πηγή προκατάληψης βάρους και μπορούν να ενισχύσουν το στίγμα. Έχει υπολογιστεί ότι πάνω από τα δύο τρίτα των εικόνων που συνοδεύουν τις αναφορές των μέσων ενημέρωσης για την παχυσαρκία περιέχουν στίγμα βάρους. Πειραματικές μελέτες δείχνουν ότι η προβολή εικόνων αυτού του τύπου οδηγεί σε αυξημένη προκατάληψη βάρους και Ρατσισμό Παχυσαρκίας.
ΣΤΙΓΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ, ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
Παιδιά και έφηβοι με περισσότερα κιλά υποβάλλονται σε πειράγματα και εκφοβισμό, ενώ είναι πολύ πιο πιθανό να υποστούν bullying, cyberbullying και Ρατσισμό Παχυσαρκίας. Γίνονται έτσι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση χαμηλής αυτοεκτίμησης και κοινωνικής απομόνωσης. Εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά ανάπτυξης διαταραχών ψυχικής υγείας όπως κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές. Πολλές φορές οδηγούνται σε διατροφικές διαταραχές, παθολογικές συμπεριφορές ελέγχου βάρους ή ακόμα και κατάχρηση ουσιών.
Στίγμα παχυσαρκίας και χρόνια φλεγμονή
Βάσει μελετών, άτομα που βιώνουν διακρίσεις βάρους και ρατσισμό παχυσαρκίας, παρουσιάζουν ψηλότερα ποσοστά C-αντιδρώσας πρωτεΐνης, μιας ουσίας που υποδηλώνει φλεγμονή, καθώς και κορτιζόλης. Έχουν επίσης μακροπρόθεσμα αυξημένο καρδιομεταβολικό κίνδυνο, και αυξημένη θνησιμότητα σε σύγκριση με άτομα ίδιου βάρους που δεν έχουν υποστεί διακρίσεις.
Στίγμα παχυσαρκίας και επαγγελματίες υγείας
Είναι διαδεδομένη, αλλά αντελώς λαθεμένη, η υπόθεση ότι το σωματικό βάρος είναι απολύτως ελεγχόμενο από τις επιλογές του τρόπου ζωής. Αυτή η παρανόηση έχει πολύ σημαντική αρνητική επίδραση στο επίπεδο υγειονομικής περίθαλψης των πασχόντων. Μελέτες δείχνουν ότι οι επαγγελματίες υγείας τείνουν να περνούν λιγότερο χρόνο σε ραντεβού με παχύσαρκους. Πάσχοντες που έχουν βιώσει προκατάληψη βάρους κατά την περίθαλψη τους, έχουν ανεπαρκή φροντίδα. Είναι επίσης πιο πιθανό να μην αναζητήσουν βοήθεια από υπηρεσίες υγείας στο μέλλον.
Στίγμα παχυσαρκίας και έλλειψη υποδομών
Τα εμπόδια στη σωστή φροντίδα ενός παχύσαρκου είναι πολλαπλά. Παρά τα υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας, πολλά νοσοκομεία ή ιατρεία αρνούνται να υποβάλουν τους πάσχοντες σε εξετάσεις ή επεμβάσεις που είναι αυτονόητες για τον λοιπό πληθυσμό. Αυτό συμβαίνει λόγω φόβου επιπλοκών, ή επειδή ο εξοπλισμός, (κρεβάτια, εξεταστικές κλίνες, αξονικοί και μαγνητικοί τομογράφοι), δεν έχει τις προδιαγραφές για το επιπλέον βάρος. Αντί λοιπόν της προμήθειας κατάλληλου υλικοτεχνικού εξοπλισμού, τα συστήματα υγείας καταλήγουν σε ρατσιστική συμπεριφορά έναντι των παχύσαρκων.
Στίγμα παχυσαρκίας και διακρίσεις στη θεραπεία
Παρόλο που όλο και περισσότερο γίνεται αποδεκτό ότι η παχυσαρκία είναι νόσος, πολλά συστήματα υγείας εξακολουθούν να μην παρέχουν ασφαλιστική κάλυψη των θεραπευτικών παρεμβάσεων. Συχνά θέτουν περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένης της εκπλήρωσης κριτηρίων για τα οποία υπάρχουν περιορισμένα ή καθόλου στοιχεία.
Στίγμα παχυσαρκίας και κριτήρια θεραπείας
Το αποτέλεσμα είναι να μην παρέχονται αποτελεσματικές μορφές θεραπείας για σοβαρές μορφές της παχυσαρκίας ή και του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. Αντίστοιχη χρήση αυθαίρετων κριτηρίων σε άλλες χρόνιες ασθένειες και η άρνηση κάλυψης της θεραπείας για κάποια από αυτές θα ήταν κοινωνικά αδικαιολόγητη και ηθικά απαράδεκτη. (π.χ. καρκίνος, καρδιαγγειακές παθήσεις, οστεοαρθρίτιδα κτλ.)
Η απαίτηση της απώλειας βάρους από έναν παχύσαρκο για να μπορεί να ωφεληθεί από μια θεραπεία, ακόμα κι όταν πρόκειται για θεραπεία παχυσαρκίας, είναι άλλος ένας τρόπος που εκφράζεται ο Ρατσισμός Παχυσαρκίας
ΣΤΙΓΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Ένας από τους τομείς στους οποίους οι διακρίσεις βάρους είναι πιο εμφανείς είναι η απασχόληση. Οι πάσχοντες από παχυσαρκία λαμβάνουν χαμηλότερους μισθούς, δουλεύουν περισσότερες ώρες. Θεωρούνται όμως λιγότερο εξειδικευμένοι και λιγότερο κατάλληλοι για την απασχόληση. Ένας παχύσαρκος είναι λιγότερο πιθανό να κληθεί για συνέντευξη σε σχέση με ένα άτομο λεπτότερο με τις ίδιες ακριβώς δεξιότητες. Εφόσον απασχολείται θεωρείται λιγότερο επιτυχής στην εργασία του.
Στίγμα παχυσαρκίας και σεξισμός
Ως συνήθως οι διακρίσεις αυτές είναι ισχυρότερες εναντίον ατόμων με περισσότερα κιλά και εναντίον γυναικών. Υπάρχει ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα σε ψηλότερο σωματικό βάρος και χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση ιδίως σε γυναίκες. Υπέρβαρες γυναίκες είναι πιο πιθανό να εργαστούν για χαμηλότερους μισθούς σε σχέση με γυναίκες μέσου μεγέθους και όλους τους άντρες.
ΣΤΙΓΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΡΟΠΗ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Οι κοινωνικές διακρίσεις που προκύπτουν από τις προκαταλήψεις βάρους επεκτείνονται και στο στιγματισμό της χειρουργικής θεραπείας της παχυσαρκίας. Η μεταβολική χειρουργική έχει αποδειχθεί ως η πιο αποτελεσματική και μακροχρόνια θεραπεία της νόσου της παχυσαρκίας. Τα αποτελέσματα είναι καλύτερα όταν γίνεται από εξειδικευμένες ομάδες, με βάση διεθνώς αναγνωρισμένα πρωτόκολλα.
Στίγμα παχυσαρκίας μετά από χειρουργική απώλεια βάρους
Παρατηρείται το φαινόμενο, άτομα που χάνουν βάρος με τη βοήθεια χειρουργικής επέμβασης να αντιμετωπίζουν χειρότερο ρατσισμό παχυσαρκίας. Αυτό οφείλεται στο το στερεότυπο ότι οι επεμβάσεις απώλειας βάρους είναι η εύκολη λύση. Όποιος τις επιλέγει θεωρείται τεμπέλης που ενδιαφέρεται λιγότερο για την απώλεια βάρους. Οι Βαριατρικές επεμβάσεις στιγματίζονται περαιτέρω ως αισθητικές. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί ντρέπονται να επιλέξουν τη χειρουργική θεραπεία. Πολλοί κρύβουν επίσης το γεγονός ότι έχουν υποβληθεί σε Βαριατρικό χειρουργείο.
Στίγμα παχυσαρκίας και τα οφέλη της βαριατρικής
Υπάρχει ένας τεράστιο όγκο δεδομένων που υποστηρίζουν το όφελος των χειρουργικών επεμβάσεων για τους ίδιους τους πάσχοντες, και τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας για τα ασφαλιστικά συστήματα. Όμως μόνο 1-2% των πασχόντων που πληρούν τις προϋποθέσεις υποβάλλονται τελικά σε χειρουργική επέμβαση. Λιγότερο του 20% από αυτούς έχουν έγκριση από τον ασφαλιστικό φορέα τους.
Στίγμα παχυσαρκίας σε σχέση με άλλες παθήσεις
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα παθήσεων που κουβαλούσαν στίγμα για τους πάσχοντες τους. Παραδείγματα είναι η πανούκλα, ή χολέρα, η σύφιλη και το AIDS. Ο στιγματισμός επηρέασε τις προσπάθειες της δημόσιας υγείας για τον έλεγχο των επιδημιών. Οι μέχρι σήμερα προσπάθειες των υπηρεσιών υγείας έχουν παραμελήσει το στίγμα της παχυσαρκίας ως εμπόδιο στις προσπάθειες αντιμετώπισης της νόσου. Αντίθετα, συχνά προωθούν τον στιγματισμό των ατόμων, με βάση τη λαθεμένη υπόθεση ότι η ντροπή θα οδηγήσει τους πάσχοντες στην απώλεια βάρους.
Στίγμα παχυσαρκίας και οικονομική εκμετάλευση των παχύσαρκων
Η μη αντιμετώπιση του στίγματος παχυσαρκίας επιδεινώνει περαιτέρω τη χαμηλή αυτοεκτίμηση των πασχόντων, εμβαθύνοντας την εσωτερίκευση των προκαταλήψεων. Οδηγεί έτσι σε ενα φαύλο κύκλο επιδείνωσης της παχυσαρκίας. Επιπλέον πολλά κράτη επικεντρώνουν τις προσπάθειες τους στην πρόληψη της παχυσαρκίας ως προτιμότερη εναλλακτική λύση. Απορρίπτουν έτσι τη θεραπεία των ήδη πασχόντων, θεωρώντας τις θεραπείες δαπανηρές.
Στίγμα παχυσαρκίας και πρόληψη αντί της θεραπείας
Η προσέγγιση της πρόληψης ως ανταγωνιστικής της θεραπείας είναι μια κοντόφθαλμη λογική που ορίζει την πρόληψη και τη θεραπεία ως αμοιβαία αποκλειόμενες. Επιτείνει τις διακρίσεις βάρους καθώς αυτοί που είναι ήδη παχύσαρκοι αποκλείονται από τις κατάλληλες θεραπείες. Στην πραγματικότητα πρόληψη και θεραπεία απευθύνονται σε δυο διαφορετικούς πληθυσμούς με εντελώς διαφορετικές ανάγκες.
ΣΤΙΓΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Η ισχύουσα νομοθεσία σε όλο τον κόσμο προστατεύει άτομα από διακρίσεις με βάση εξωτερικά χαρακτηριστικά και ιατρικές παθήσεις. Όμως δεν παρέχει καμία προστασία σε πάσχοντες από παχυσαρκία. Σύμφωνα με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το υπερβολικό βάρος θα μπορούσε να θεωρηθεί αναπηρία, μόνο εφόσον διαταράσσει την ικανότητα του πάσχοντα να εργάζεται.
Η Μεγάλη Βρετανία είναι γνωστή για την προοδευτική της στάση στην προστασία ατομικών δικαιωμάτων. Απαγορεύει βάσει νόμου τις διακρίσεις λόγω ηλικίας, αναπηρίας, αλλαγής φύλου, γάμου και αστικής σχέσης, εγκυμοσύνης, μητρότητας, φυλής, εθνικότητας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, φύλου και γενετήσιου προσανατολισμού. Όχι όμως και για παχυσαρκία. Αυτές οι αποφάσεις δυστυχώς επιτρέπουν την ελεύθερη ερμηνεία των νόμων κατά των διακρίσεων σε πάσχοντες από παχυσαρκία. Η απουσία νομοθεσίας συμβάλλει στη διαιώνιση του στίγματος της παχυσαρκίας. Μεταδίδει το μήνυμα ότι η θυματοποίηση των παχύσαρκων και ο Ρατσισμός Παχυσαρκίας θεωρούνται ανεκτά κι αποδεκτά.
Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ
Η προκατάληψη βάρους και το στίγμα μπορούν να οδηγήσουν σε διακρίσεις και να υπονομεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα κοινωνικά δικαιώματα και την υγεία των ατόμων που πλήττονται. Όταν για την παχυσαρκία ενοχοποιούνται εσωτερικοί, ελεγχόμενοι παράγοντες ή προσωπικές επιλογές, αυξάνεται η προκατάληψη βάρους και ο ρατσισμός παχυσαρκίας. Αντίθετα η αναγνώριση των σύνθετων αιτίων της παχυσαρκίας μειώνει τα επίπεδα μεροληψίας βάρους. (συμπεριλαμβανομένων στοιχείων όπως η γενετική, η βιολογία και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες).
Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΕΙΝΑΙ ΝΟΣΟΣ
Η επισήμανση της παχυσαρκίας ως ασθένειας, παράγοντα κινδύνου ή πάθησης έχει επιπτώσεις στη θεραπεία και την ανάπτυξη πολιτικών που μπορούν να συμβάλουν στην προώθηση ή τον μετριασμό των στιγματισμού. Αντίθετα η επικέντρωση στην προσωπική ευθύνη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην έκφραση του στίγματος της παχυσαρκίας και ενισχύει τα στερεότυπα. Είναι λοιπόν πρωταρχικής σημασίας η ευρεία ενημέρωση του κοινού αλλά και η ανάληψη πρωτοβουλιών από το κράτος. Είναι κεφαλαιώδους σημασίας η αποδοχή της παχυσαρκίας ως νόσου αναγνωρισμένης από τον ΠΟΥ και όχι ως επιλογή τρόπου ζωής.
ΠΗΓΗ: Joint international consensus statement for ending stigma of obesity
